ارسال به دوست 
نسخه چاپي
نگاه هستی بررسی کرد:
دلايل و راه‌حل‌هاي ارتقاي کيفي گندم ايران از ديدگاه کارشناسان
با توجه به اينکه ايران سرزميني چهار فصل است و انواع واريته‌هاي گندم در مناطق مختلف آن قابل کشت است، در هر استاني از کشور گندم با نوع متفاوت توليد مي‌شود. در اين ميان، مسائلي از جمله نوسان کيفيت، اقليم و شرايط کشت گندم، اختلاف نظرهايي را درباره کيفيت گندم ايجاد کرده است. شماري از کارشناسان و دست اندرکاران زنجيره توليد نان، ديدگاه‌هاي متفاوتي در اين‌باره دارند که در ادامه مي‌خوانيد؛
اصلاح شرايط کشت گندم مهيا شود نايب رئيس بنياد ملي گندم‌کاران با اشاره به کيفيت گندم در ايران بيان کرد: گندم کشور از سه درجه خوب، متوسط و ضعيف تشکيل شده است به اين شرح که 70 درصد از گندم ايران درجه يک و 12 درصد آن ضعيف است البته در تامين گندم و آرد خبازي، تلاش مي‌شود تا کيفيت قابل‌قبول صنف فراهم شود. به گفته عليقلي ايماني، اگر شرايط اصلاح کشت گندم در کشور فراهم شود، ايران نيز مي‌تواند گندم با کيفيت قابل قبول توليد کند. وي راهکاري را براي رفع مشکل توليد گندم ارائه کرد و گفت: اگر گندم بر اساس کيفيت قيمت‌گذاري شود، چشم‌انداز روشني را در آينده شاهد خواهيم بود از سوي ديگر، فرايند نگهداري گندم و فراوري آن در آسياب‌ها هم از ديگر مواردي است که بايد به آن توجه شود و بايد بدانيم که گندم تنها يک فاکتور موثر در توليد نان است و اگر به دنبال کيفيت توليد نان و ساير محصولات آردي هستيم، بايد زيرساخت‌ها را اصلاح کنيم. ضروت توجه به نوع بذر گندم پدرام معتمدوزيري، مديرعامل کارخانه آرد فجر سنندج نيز در ادامه ارزيابي خود را از وضعيت کيفي گندم ايران اين‌گونه بيان کرد: به طور کلي در تصميماتي که اتخاذ شده، به نوع اقليم براي توليد گندم توجه نمي‌شود، براي مثال در استان کردستان از بذرهايي استفاده شده که در افزايش کيفيت گندم توليدي، تاثيري نداشته است و اين موضوع را مي‌توانيم در ساير نقاط کشور هم ببينيم. وي افزود: توجه به اقليم و تعيين نوع بذر گندم، از نکاتي است که وزارت جهاد کشاورزي بايد در راستاي تقويت کيفيت گندم در هر استان، به آن توجه کند. معتمدوزيري با پيشنهاد راهکاري براي بهبود کيفيت گندم ايران اظهار کرد: توجه به موقعيت جغرافيايي و تعيين نوع بذر و در کنار آن تغذيه گندم، از نکات مهمي است که مي‌تواند در کاهش و افزايش گندم توليدي، نقش بسزايي داشته باشد و در استان‌هاي کم‌آب بايد به دنبال راهکاري باشيم تا توليد گندم با مشکل مواجه نشود. توجه به فونتيک گندم ضرورت دارد در ادامه، ملکي، مديرکل غله و خدمات بازرگاني استان مرکزي هم درباره وضعيت کيفي گندم ايران گفت: کشاورزي مکانيزه در کشور ضعيف است و به همين دليل خروجي کيفيت مطلوب از گندم نداريم. وي افزود: در توليد گندم، بيشتر به ژنتيک آن توجه مي‌شود تا فونتيک که حاصل دسترنج کشاورزان است. ملکي با اشاره به اينکه از نظر توجه به اقليم و دانش کشاورزي، شرايط مطلوبي را بايد مهيا کنيم، بيان کرد: کشور ما اقليم خشک و نيمه خشک دارد بنابراين بذر براي چنين شرايط آب و هوايي متفاوتي از کشورهاي شمالي يا استان‌هاي خوزستان، گلستان و فارس تامين مي‌شود. وي بر لزوم توجه به کيفيت گندم تاکيد کرد و در اين باره گفت: نبايد هدف ما تناژ توليد باشد بلکه با تغيير سياست خريد گندم مبتني بر کيفيت، مي‌توانيم بسياري از چالش‌هاي توليد گندم را برطرف کنيم و شاخص‌هاي کيفي را در بحث خريد گندم مطرح کرده و بعد از گذشت زمان نه‌چندان طولاني، نتيجه آن را مشاهده کنيم. از سوي ديگر کشاورزي بايد به سمتي برود که از ضايعات گندم کاسته شده و آفات کنترل شوند تا اين‌گونه از سوء‌استفاده‌ها و مواردي که مانع توليد گندم کيفي است، جلوگيري شود. تقويت آزمايشگاه‌هاي آناليز گندم محمودزاده، نايب رئيس کميسيون کشاورزي مجلس اما نظري متفاوت درباره وضعيت کيفي گندم در ايران داشت و اظهار کرد: برخلاف عده‌اي که به دنبال واردات گندم‌هاي خارجي هستند، بايد بگويم که ايران در توليد گندم، وضعيت خوبي دارد چراکه چهار فصل است و پروتئين گندم ايران براي توليد آرد خبازي، مناسب است. وي افزود: براي اينکه کيفيت را افزايش دهيم و هدررفت گندم کمتر شود، بايد آزمايشگاه‌هاي تخصصي در حوزه آناليز کيفيت گندم و بررسي عوامل توليد، افزايش پيدا کند و به گندم‌کاران بر اساس آزمايش‌ها و آناليزها، کود تخصيص يابد تا مزرعه به اندازه کافي تغذيه شود. به گفته اين نماينده مجلس، يکي از راهکارهاي مهم و کاربردي که در واقع وظيفه دولت و وزارت جهاد کشاورزي است، اين است که با آناليز خاک، کود مناسب در اختيار گندم‌کاران قرار دهند. وي تصريح کرد: ايران پتانسيل‌هاي لازم را براي توليد انواع گندم دارد اما اگر تسهيلات مناسب در نظر گرفته شده و زيرساخت‌هاي توليد کشاورزي، بهبود يابد، نياز به واردات نخواهيم داشت البته استثناهايي هم در اين زمينه وجود دارد، به عنوان مثال با توجه به اينکه در سال جاري بارندگي کاهش چشمگير داشته است، مجبوريم واردات گندم داشته باشيم اين در حالي است که در شرايط عادي، مي‌توانيم با برنامه‌ريزي، شرايطي مناسب را براي توليد گندم کشور مهيا کنيم. تغيير روش کشت از سنتي به مکانيزه در ادامه، جباري، مديرکل غله و خدمات بازرگاني استان فارس نيز درباره کيفيت گندم ايران گفت: با توجه به اينکه استان فارس، صادرکننده گندم به ساير استان‌هاي کشور است، برآوردي دقيق از کيفيت گندم ايران نمي‌توان ارائه کرد. وي کاهش بارندگي را مهم‌ترين عامل در کيفيت گندم دانست و خاطرنشان کرد: در استان فارس کيفيت گندم، متوسط به بالا است اما در سال جاري با توجه به عدم بارندگي، کيفيت گندم توليدي، تحت تاثير قرار گرفته است. جباري درباره راهکار پيشنهادي خود براي افزايش کيفيت کشت گندم گفت: تغيير روش کشت کشاورزي از سنتي به مکانيزه و کشت آبي، مي‌تواند تاثير بسزايي در افزايش کيفيت گندم ايران داشته باشد نگهداري گندم در سيلوهاي ذخيره‌سازي علي خانمحمدي، عضو مجمع خبرگان کشاورزي نيز درباره وضعيت کيفيت گندم در ايران اظهار کرد: گندم ايران به ويژه در استان‌هاي گلستان، فارس و خوزستان، از کيفيت قابل توجه و گلوتن بالاي 12 درصد برخوردار است اما ممکن است در ساير استان‌هاي کشور به دليل شرايط اقليمي، از نظر کيفيت با مشکل مواجه باشيم. وي افزود: نوسان کيفيت گندم در کشور به دليل عدم تغذيه گندم و مبارزه با آفات و سن در زمان کاشت، داشت و برداشت و همچنين مرحله نگهداري از گندم است که بايد مورد توجه قرار گيرد. عضو مجمع خبرگان کشاورزي ارائه راهکار براي افزايش کيفيت گندم را وظيفه سازمان جهاد کشاورزي دانست و گفت: سازمان جهاد کشاورزي در همه استان‌ها موظف است که در زمينه تغذيه گندم و نگهداري در مراحل کاشت، داشت و برداشت، گام‌هاي مستحکم بردارد و زيرساخت‌هاي لازم را فراهم کند. به گفته وي، با توجه به اينکه کشت گندم در همه استان‌هاي کشور صرفه اقتصادي ندارد، بايد در زمان کاشت اين سوال پرسيده شود که آيا توليد گندم در اين منطقه، به‌صرفه است يا خير و شرايط براي کشاورزان گندم‌کار مهيا شود گندم ايران در توليد آرد تخصصي ضعيف است در ادامه، هادي‌پور، مدير کارخانه آرد روشن يزد با اشاره به کيفيت گندم ايران گفت: متاسفانه در بخش صنف و صنعت، کيفيت گندم ايران قابل قبول نيست. وي افزود: اگر بخواهيم آرد تخصصي کلوچه و کيک توليد کنيم، به کيفيت بيشتري نيازمنديم. هادي‌پور با انتقاد از کشت گندم در مناطق که شرايط توليد گندم را ندارند، تصريح کرد: پيش از کشت گندم بايد شرايط اقليمي در هر استان مورد بررسي قرار گيرد، براي مثال در استان يزد و حتي استان کرمان، شرايط براي کشت گندم آن‌گونه که بايد فراهم نيست و با توجه به چنين شرايطي، بايد آسيب‌شناسي کارشناسانه انجام شود. وي کشاورزي مکانيزه را يکي از راهکارهاي کارآمد افزايش کشوري کيفيت گندم دانست و گفت: توجه به کشاورزي مکانيزه و بهره‌گيري از دانش کارشناسان رشته کشاورزي، مي‌تواند در شناسايي نقاط قوت و ضعف کشت گندم در کشور، موثر باشد و به اين ترتيب مي‌توان متوجه شد که در بسياري از مناطق، کشت گندم به‌صرفه نيست و تنها براي دولت، هزينه به دنبال دارد. محدوديت توليد بذر و شناسايي مناطق مستعد توليد گندم، ضرورت دارد سيد محمدرضا مرتضوي، رئيس انجمن صنفي آردسازان ايران نيز با بيان اينکه بزرگترين آرزوي ما اين است که براي همه مصارف کشور بتوانيم از گندم ايراني استفاده کنيم، گفت: تنوع گندم‌هاي توليدي ايران، بسيار زياد است و براي توليد انواع نان‌ها در داخل کشور از گندم داخلي استفاده مي‌کنيم. وي با اشاره به تلاش‌هاي صورت گرفته در راستاي افزايش کيفيت گندم اظهار کرد: حدود 19 سال پيش با تلاش‌هاي دکتر کريمي، دکتر يزدي و آقاي حسيني سرشت، توانستيم شوري نان را با اختلاط مناسب گندم برطرف کنيم و ثابت کرديم که مي‌توانيم با اختلاط مناسب گندم‌هاي داخلي، آرد باکيفيت تحويل نانوايان دهيم و پس از آن مشکل شوري نان در کشور برطرف شد. رئيس انجمن صنفي آردسازان ايران با اشاره به توليد کيفي انواع آردهاي تخصصي در داخل کشور گفت: براي توليد انواع نان‌هاي حجيم هم آرد باکيفيت وجود دارد و آنچه مطرح هست، اختلاط گندم‌هاي قوي با گندم‌هاي ضعيف است؛ به عنوان نمونه در استان گلستان اگر اختلاط گندم انجام شود، کيفيت نان در آن منطقه افزايش قابل توجهي پيدا خواهد کرد و همين مثال درباره گندم استان‌هاي ايلام، خوزستان و فارس نيز صدق مي‌کند. وي با اشاره به راهکاري کارآمد براي افزايش کيفيت گندم تصريح کرد: وزارت جهاد کشاورزي بايد مناطقي را که گندم‌هاي ضعيف و قوي در آن توليد مي‌شود، شناسايي و با اصلاح بذر در مناطقي که به تقويت بيشتري نياز دارند، در راستاي ارتقاي کيفيت گندم، تلاش بيشتري را در دستور کار قرار دهد و اکنون شاهد آن هستيم که گندم استان‌هاي البرز و تهران با توجه به اصلاح بذر، نسبت به سال‌هاي قبل از کيفيت بهتري برخوردار است. رئيس انجمن صنفي آردسازان ايران خاطرنشان کرد: شناسايي مناطقي که در آن گندم از کيفيت قابل قبولي برخوردار است و مستعد توليد گندم با کيفيت و گلوتن بالا هستند، ضرورت دارد و بايد حداکثر استفاده از گندم‌هاي توليدي در اين مناطق بشود. از سوي ديگر مناطقي مانند استان‌هاي تهران، البرز، سمنان و مرکزي را که کشت گندم در آن‌ها با اصلاح وضعيت بذر، بهبود پيدا مي‌کند، بايد مورد توجه قرار داد. به گفته وي، با توجه به تنوع آب و هوايي، مي‌توان همه بذرها را در کشور داشت و تمرکز بر توليد بذر، تقويت مطالعه و بهره‌گيري از گروه‌هاي فني و علمي، در افزايش کيفيت گندم نقش موثري ايفا مي‌کند.