ارسال به دوست 
نسخه چاپي
خاطرات سیلوی تهران در 85 سالگی
ساختمانی بلند و به رنگ خاکستری در یکی از منطقه‌های جنوبی تهران قرار دارد؛ ساختمان سیلوی تهران که وارد 85 سالگی خود شده است.
این ساختمان در زمینی به مساحت 190 هزار متر مربع و به ظرفیت 60 هزار تن واقع شده است که با 203 کندوی ذخیره سازی، اکنون جزو میراث فرهنگی ایران محسوب می‌شود. آیا تاکنون به آنچه در دل ساختمان سیلو اتفاق افتاده است، فکر کرده‌اید؟ این ساختمان در چه سالی و چرا ساخته شد؟ در درازای تاریخ چه تجربیاتی کسب کرده، چه کسانی را به چشم خود دیده و در اندیشه چه آینده‌ای است؟ ساختمان سیلو مانند پیرمردی است که اکنون دفترچه خاطرات خود را برای نوادگانش گشوده است. پیرمرد عصا به دستی که از همان ابتدای تولد لحظه‌هایی را در زندگی خود تجربه کرده که شاید شنیدن آن هم برای نسل من و هم برای نسل‌های بعد جالب باشد و گذشتگان بتوانند با نقل آنچه در این سال‌ها اتفاق افتاده، خاطراتی آموزنده را برای آیندگان بازگو کنند. حال در این فرصت کوتاه از گذشته سیلو به زمان حال آن گذر کنیم و ببینیم سیلوی تهران در کجای نقشه پایتخت جای دارد. اگر می‌خواهید به سیلوی تهران بروید، کافی است از بزرگراه بعثت به سوی منطقه شهید رجایی و چهارراه چیت‌سازی حرکت کنید، ساختمان‌های بلند و قدیمی آن از دور پیدا است. با آنکه می‌گویند این ساختمان ثبت میراث فرهنگی شده اما مسئولین سازمان میراث فرهنگی آن‌طور که شایسته است، با آن رفتار نمی‌کنند! ساختمان سیلوی تهران در زمان پهلوی اول در سال 1315 احداث شده و رد پای روس‌ها و آلمانی‌ها در ساخت آن دیده می‌شود. حتماً تا کنون نام محله نازی‌آباد تهران را شنیده‌اید. بنابر آنچه در اسناد قدیمی آمده است، به دلیل حضور و سکونت آلمانی‌ها برای ساخت این سیلو در این بخش از پایتخت، به آن منطقه، نازی‌آباد گفته می‌شود. اما پس از آغاز جنگ جهانی دوم، روند ساخت سیلو متوقف و پس از آن ساخت سیلو به روسیه محول شد و اتمام کار ساخت آن با این کشور بود. گفتنی است در حوالی سیلوی تهران، شماری واحد مسکونی نیز برای کارمندان در نظر گرفته شده است. تخلیه گندم با قطار سیلوی تهران 64 هزار تن ظرفیت دارد و اوایل تخلیه گندم با قطار از بندرعباس به کمک نیروی انسانی و به صورت حمل با گونی انجام می‌شد. چند سال بعد در کنار سیلو، کارخانه آردی ساخته شد که آرد نانوایی‌های تهران را فراهم می‌کرد و این کارخانه آرد بعد از فراز و نشیب‌هایی که داشت، اکنون غیرفعال است. نان سیاه برایشان نا آشنا بود سیلوی تهران برای همه کسانی که سال‌های عمر خود را در آن گذرانده‌اند، خاطرات فراوانی دارد. یکی از کارگران قدیمی سیلو درباره نان سیاه صحبت می‌کند. آن سال‌ها گندم چاودار یا جو دوسر تیره ناشناخته بود و برای آن‌ها قابل درک نبود که نان سیاه باشد و زمانی در سیلوی تهران نانوایی راه‌اندازی شده بود که تأمین‌کننده نان برای پرسنل این سیلو بود. چرچیل نان سیلو را خورده است در کتاب‌های تاریخی آمده که در زمان جنگ جهانی اول که به دوران قحطی ناصرالدین شاهی و احمد شاهی معروف بوده، کشاورزان از آرد ذرت و ارزن و هرچیزی که می‌توانستند نان درست می‌کردند تا گرسنه نمانند. تعداد زیادی در شرایط قحطی آن زمان مردند. اواخر سلطنت پهلوی اول، با شروع جنگ جهانی دوم، قیمت نان و گندم چند برابر شده و مردم برای کاهش هزینه‌های خود با آرد باقلا و هسته خرما، نان درست می‌کردند که گفته شده بسیار سفت بود و به راحتی از گلو پایین نمی‌رفت. ارتش متفقین در زمان جنگ جهانی دوم به فکر سیر کردن شکم نیروهای خود بود و اهمیتی به گرسنگی و مرگ و میر مردم نمی‌دادند. کمبود گندم و آرد باعث شده بود تا مردم برای به دست آوردن چند قرص نان ساده درمانده شوند در حالی که انبارهای اشغالگران پر از گندم و جو بود. گفته می‌شود «وینسون چرچیل» نخست وزیر وقت بریتانیا در راه سفر به مسکو چند روزی را در تهران گذرانده و همراه قوام‌السلطنه به نقاط مختلف از جمله سیلوی تهران سر زده و از نان سیلو هم خورده است! در این زمینه یک شهروند به بهبود کیفیت نان سیلو در طول سال‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: یادم هست وقتی نوجوان بودم نان سیلو جیره‌بندی شده بود. کارگران سیلو هم سهمیه داشتند. یک نوع نان هم پخت می‌شد که نامش «گالوش» بود و این نان پهن و آغشته به شکر بسیار خوشمزه بود. سیلوی تهران میزبان پرندگان سیلوی تهران میزبان پرنده‌های وحشی مانند کبوتر، زاغ و قمری است و آن‌ها نیز از برکت گندم این ساختمان قدیمی، بی‌بهره نیستند. پس از 85 سال سیلوی تهران هنوز می‌کوشد که در میان هیاهوی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شهر تهران، زنده و پویا باشد و در مقابل بی‌مهری‌ها نشکند. برای حفظ سیلوی تهران باید بیش از هر زمان دیگر تلاش کنیم. شاید برایتان جالب باشد که بدانید نخستین آسانسور تهران در این سیلو مورد استفاده قرار گرفته است بنابراین از این سند تاریخی باید پاسداری و نگهداری کنیم و بدانیم که مشابه سیلوی تهران وجود ندارد.