ارسال به دوست 
نسخه چاپي
در گفت‌وگو با دکتر یزدجردی، رئیس کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران مطرح شد:
بازنگری استاندارد 103 با توجه به عدم تغییر در قوانین تولید، واردات و تداوم انحصار، موضوعیت نداشت
ارتقای کیفی تولید، شعاری بوده که همواره از تریبون‌های مختلف بر آن تأکید و تصریح شده است و در تئوری همواره راهکارهایی مناسب برای کیفی‌سازی تولید در زنجیره گندم، آرد و نان ارائه شده است اما آنچه می‌بینیم، این است که اقدامی در راستای این کیفی‌سازی در کشور انجام نمی‌شود و این تئوری‌های عالی مطرح شده، برای توسعه و ارتقای کیفیت در تولید گندم، آرد و نان اتفاق نمی‌افتد.
در حوزه گندم، غیر از دو یا سه استان به خاطر شرایط اقلیمی و بعضاً دقت کشاورزان در پروسه کشت، گندم متوسط رو به پایین در کشورمان تولید می‌شود و به دلیل نبود فرمول اختلاط استاندارد در همه مقاطع، شاهد افت و خیز کیفی گندم در دوره‌های مختلف و نوسان کیفیت آرد متأثر از آن هستیم. در حوزه نان و نانوایی نیز به دلیل نبود توجیه اقتصادی در این صنف، بستری برای پخت نان مأکول فراهم نیست. حال دولت با توجه به تمام مشکلات مذکور، اقدامی جالب در حوزه بازنگری در استاندارد 103 داشته است که این بازنگری به طرحی سلامت‌محور برای تأمین سلامت مردم گره خورده است. در این راستا، گفت‌وگویی ترتیب دادیم با دکتر حسین یزدجردی، رئیس کانون انجمن‌های صنایع آرد ایران که آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح این گفت‌وگو است. وی با بیان اینکه معمولاً بازنگری در استاندارد ملی زمانی اتفاق می‌افتد که تغییری معنادار اتفاق بیفتد و نیاز به تغییر در بعضی معیارها باشد، گفت: در حال حاضر که تغییری در روند تولید و واردات گندم اتفاق نیفتاده و همه چیز چون سابق در انحصار دولت است بنابراین به نظر من، بازنگری در استاندارد، موضوعیت ندارد و ما برای بازنگری در استاندارد باید دلیلی قانع‌کننده داشته باشیم. دکتر یزدجردی با بیان اینکه بازنگری در استاندارد 103 برای جو به وجود آمده در ترویج آرد کامل اتفاق افتاد، متذکر شد: در ابتدا، توضیح این نکته ضروری است که تعریف علمی و صحیح آرد کامل، همان آرد تمام‌دانه است وگرنه سایر آردها نیز کیفیت ناقص ندارد و منظور آردی است که حاصل از همه قسمت‌های گندم باشد که البته تولید این آرد مانند سایر آردهای تخصصی در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد و ابداع و اختراع جدیدی نیست. در آمریکا و اروپا به دلیل اینکه مردم عادت به استفاده از آرد 72 درصد استخراج دارند، دولت برای تأمین منابع فیبر بیشتر در رژیم غذایی شهروندان، توصیه به تولید و مصرف این آرد و نان حاصله از آن می‌نماید که با توجه به تمام تبلیغات انجام شده، در حال حاضر نان تیره در آمریکا 11 درصد، اتحادیه اروپا 7/5 درصد و در کشور انگلستان 4 درصد مصرف را تشکیل می‌دهد. وی ادامه داد: در کشور ما، آردهای تولیدی اکثراً 85 درصد استخراج هستند یعنی ما نسبت به نرم دنیا بیشتر آرد تیره مصرف می‌کنیم و سبوس را مردم از این طریق دریافت می‌کنند اما دولت تصمیم گرفته مردم فیبر بیشتری در نان استفاده کنند که البته این موضوع باید با توصیه و ترغیب باشد و نه اجبار! در این راستا، کمیسیون اصل 90 مجلس، توصیه‌نامه‌ای برای تولید آرد کامل به مسئولین ذی‌ربط اعلام نموده و سه ماه فرصت داده شده که تولید این آرد در کشور، ترویج و راه‌اندازی شود و بازنگری در استاندارد 103 در پی این توصیه اتفاق افتاد و قرار شد همه استاندارد بازنگری شود اما نقطه‌نظرات کانون آن‌طور که باید و شاید، مورد توجه مسئولین قرار نگرفت. به نظر ما، تولید آرد تمام‌دانه یا به قول مسئولین، آرد کامل، مانند سایر آردها است و همه کارخانه‌ها می‌توانند با تغییر دیاگرام تولید، این آرد را نیز مانند بقیه انواع آرد در دستور کار داشته باشند و تعریف مشخصات و محدودیت‌هایی برای تولید این آرد در یک تا سه کارخانه در هر استان برای ما عجیب بود و جالب اینکه آمدند و برای تولید این آرد و نان حاصله از آرد کامل در استان‌های مرکزی، کرمان و قم، جشنواره برگزار کردند که متأسفانه برخی نشریات نیز با این موضوع هماهنگ شدند و ترویج و تبلیغ کردند و استانداران فکر کردند کشف و ابداعی جدید اتفاق افتاده است و برای تولید یکی از آردهای تخصصی که در حال حاضر در کشور و تمام دنیا اتفاق می‌افتد، سروصدا و تبلیغ شد! نکته جالب اینکه پس از برگزاری جشنواره، سازمان غذا و دارو و مرکز پژوهش‌های غلات، آزمایش‌هایی روی آرد کامل که با این تبلیغات ادعای تولیدش را جشن گرفته بودند، انجام دادند و مشخص شد آرد تمام‌دانه (آرد کامل) نیست و هر دو آرد تولیدی در استان قم و مرکزی، فاقد جوانه و با درجه استخراج 92 درصد بودند و متأسفانه دروغی به مردم عرضه شد که برایش جشنواره ترتیب دادند و سروصدا کردند! رئیس کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران بر پرهیز از هرگونه اجبار برای تولید و مصرف آرد تمام‌دانه و نان حاصل از آن در کشور تأکید نمود و تصریح کرد: برای دریافت پاسخ صحیح از ترویج مصرف نان سبوس‌دار، ابتدا توسعه زیرساخت‌های پخت نان مأکول و معقول باید ایجاد شود سپس با ایجاد بستر فرهنگی مناسب، مردم به مصرف این نان‌ها توصیه و ترغیب شوند. ما نمی‌توانیم برای غذای مردم، نسخه اجباری بپیچیم! در حال حاضر، استانداردهای پخت نان در کشور، استانداردهای مطلوب نیست و نانی مأکول و سالم به مردم عرضه نمی‌شود و از آنجا که پخت نان سبوس‌دار نیازمند تخمیر صحیح و پروسه پخت مناسب است، اگر زیرساخت‌های پخت در نانواخانه اصلاح نشود، نانی با کیفیت به مراتب پایین‌تر یا مشابه سایر نان‌ها به مردم عرضه خواهد شد. آرد تمام‌دانه باید بدون جوانه باشد وی در خصوص استفاده از جوانه گندم در آرد تمام دانه گفت: جوانه گندم، ماده‌ای مغذی و عالی است که سرشار از ویتامین‌های طبیعی از جمله ویتامین E است اما علی‌رغم منابع تغذیه‌ای عالی، به دلیل وجود چربی غیراشباع، خیلی زود اکسید می‌شود و اگر در آرد استفاده شود، پس از اکسید شدن، بویی نامطبوع خواهد داشت و پس از گذشت زمان، سمی می‌شود لذا برای تولید انبوه و عمومی، استفاده از جوانه گندم در آرد منطقی نیست و تولید آرد تمام‌دانه با استفاده از جوانه معمولاً در دنیا از طریق آسیاب‌های سنتی و نانوایی‌های سنتی به صورت فانتزی و با قیمت بسیار بالا و به طور محدود عرضه می‌شود چرا که شلف لایف (انقضاء) کوتاه‌مدت دارد و در دنیا نیز آرد تمام‌دانه و سبوس‌دار بدون جوانه تولید می‌شود. دکتر یزدجردی به توصیه کمیسیون اصل 90 برای استفاده از جوانه در آرد تمام‌دانه اشاره نمود و اظهار کرد: کیفیت آرد تمام‌دانه را طوری تعریف کرده‌اند که غیرقابل وصول است چون گلوتن را بین 60 تا 85 قرار داده‌اند که ما خیلی از مواقع سال به گندمی با این شاخص‌ها دسترسی نداریم و برای جبران این کار، استاندارد علی‌رغم مخالفت، مرکز پژوهش‌های غلات، شرکت بازرگانی دولتی ایران را موظف کرده که برای تولید آرد کامل، گندم درجه 1 و 2 تحویل کارخانه‌ها شود. وی افزود: معضل بعدی که در این استاندارد آمده، این است که در تمام محصولات آردبر می‌توان از آرد کامل همراه با جوانه استفاده کرد که با توجه به توضیحات بالا، محصولاتی که شلف لایف بالای 6 ماه دارند، به لحاظ سلامت مصرف‌کننده با مشکل مواجه خواهند شد و مسئولین نباید استفاده از آردی را توصیه کنند که مضار آن به منافعش می‌چربد! رئیس کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران در بخش دیگری از گفت‌وگو به وضعیت تولید گندم در کشور اشاره نمود و اظهار کرد: گندم، یک کالای استراتژیک است که برای تأمین قوت غالب مردم از اهمیت زیادی برخوردار است. کشور ما در تولید گندم به شدت وابسته به شرایط جوی و میزان بارندگی‌ها است. در کتاب بیراهه می‌رویم به طور کامل، عوامل مؤثر در بالا رفتن تولید گندم بررسی شده که به عواملی از قبیل نرخ گندم، مدیریت وزارت جهاد کشاورزی، میزان بارندگی و سایر عوامل بستگی دارد. ما در سال‌هایی که بارندگی خوب و به‌موقع داشتیم، برداشت خوبی داشتیم اما در سال‌هایی که نزولات جوی به موقع و کافی نبوده، حتی اگر قیمت را هم بالا بردیم، میزان خرید کاهشی بوده است لذا کشور ما اقلیم خشکی است که میزان تولید ما، بسیار به میزان بارندگی بستگی دارد. ما برخی سال‌ها خودکفا بوده‌ایم و جشن خودکفایی و صادرات گرفته‌ایم اما بلافاصله سال بعد با بروز خشکسالی، به بزرگ‌ترین واردکننده گندم تبدیل شدیم لذا واردات گندم به کشور، همواره ضروری است و بهتر است واردات با آهنگ منظم و بر اساس نیاز کشور، به موقع و با قیمت مناسب انجام شود. دولت انواع کیفیت گندم را به بالاتر از نرخ جهانی می‌خرد وی افزود: سال‌هایی که تولید خوبی در کشور داریم البته که جای خوشحالی دارد اما نکته‌ای هست که ما گندم را به طور کیفی خریداری نمی‌کنیم و حتی فرصت کافی برای اندازه‌گیری افت و فضولات گندم را به درستی نداریم که این موضوع، موجب نارضایتی آسیابان‌ها به دلیل وجود افت و فضولات بالا می‌شود. دولت قیمت تضمینی برای گندم تعیین می‌کند، جایزه پاکی می‌دهد و گندم را خریداری می‌کند بدون در نظر گرفتن کیفیت، گندم کشاورزی که کیفیت بالایی دارد به قیمت محصول گندمی که کیفیت متوسط رو به پایین دارد خریداری می‌کنیم که در این میان، ظلم به گندم‌کاری می‌شود که ممکن است اقلیم نیز به وی کمک کرده باشد اما به‌موقع سم‌پاشی و مراقبت‌های لازم را انجام داده و گندمی باکیفیت عرضه نموده است. دولت انواع کیفیت گندم را به قیمتی بالاتر از قیمت جهانی خرید می‌کند که به نظر بنده دولت به عنوان نماینده مردم، باید بیشترین تلاش را برای تأمین گندم کیفی و با قیمت مناسب داشته باشد. دکتر یزدجردی با بیان اینکه آرد کیفی و به تبع آن نان مأکول با استفاده از گندم کیفی حاصل می‌شود، گفت: در تولید آرد کیفی، آسیابان‌ها به گندم کیفی نیاز دارند. اگر خریدار گندم، خودمان باشیم، شاید بتوانیم از مجموعه گندم‌های متوسط و گندم کیفی، اختلاطی مناسب برای تولید آرد باکیفیت داشته باشیم اما استفاده از گندم‌های بسیار ضعیف که در تمام دنیا به عنوان گندم دامی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در استحصال آرد، صحیح نیست. ما تنها کشوری هستیم در دنیا که گندم دامی نداریم! گفته می‌شود گندم دامی را کشاورز نگه داشته یا به دامدار عرضه کرده اما نکته اینجا است که وقتی دولت هرآنچه شکل گندم است به نرخ 15 هزار تومان خریداری می‌کند، کشاورز هیچ گندمی را برای فروش به غیر دولت نگه نمی‌دارد چرا که نان عرضه شده دولتی را با نرخ پایین‌تر خریداری می‌کند. طبق آمار تخمینی، 30 درصد گندم تولیدی کشور دارای کیفیت خوب، 40 درصد کیفیت متوسط و 30 درصد کیفیت ضعیف است که گندم دامی نیز در همین 30 درصد است که برای استحصال به کارخانه‌ها عرضه و در تهیه نان مردم مصرف می‌شود. با توجه به موارد یاد شده در متوسط میزان تولید گندم، کشور ما سالانه به 3 الی 4 میلیون تن گندم وارداتی نیاز دارد و از آنجا که گندم داخلی ما کیفیت لازم را ندارد، چنانچه برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم و تصورمان این باشد که هرساله برای جبران کیفیت گندم، به واردات نیاز داریم، مشکل اختلاط و کیفیت استاندارد آرد در کشور حل می‌شود. رئیس کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران در بخش پایانی گفت‌وگو در خصوص عبور موقت گندم و صادرات آرد خاطرنشان کرد: برای تحقق صادرات، باید قوانینی متقن و ثابت در این حوزه داشته باشیم که فعالان صنعت آرد کشور بر اساس آن قوانین، برنامه‌ریزی کنند. روزمرگی و بالا و پایین شدن قوانین، موجب سرخوردگی صادرکننده می‌شود. برای مثال، ابتدای سال جاری طبق قانون، واردات گندم مجاز بود، یکی از کارخانه‌ها اقدام به واردات گندم نمود و در هنگام ترخیص کالا به مشکل برخورد و مجبور شد گندم را به شرکت بازرگانی دولتی ایران بفروشد که بهای گندم را از قرار هر کیلو 7500 تومان علی‌الحساب پرداخت کردند و مابقی پس از ارائه مدارک به سازمان حمایت پرداخت خواهد شد. با وجود این شرایط، هیچ‌یک از فعالان صنعت آرد به واردات گندم و صادرات آرد ورود نخواهند کرد. وی توضیح داد: ورود به بازارهای جهانی، پروسه‌ای دقیق و هوشمندانه است که نیاز به صرف زمان برای تحقیق بازار به صورت تخصصی دارد. ما کارخانه‌هایی را داشتیم که اقداماتی شایان تقدیر در این حوزه داشتند و کسب اعتبار در بازارهای جهانی داشتند اما نبود ثبات در قوانین وضع شده و تغییر قوانین با جابه‌جا شدن وزرا و غیره در حوزه صادرات و سختگیری‌هایی در حوزه برگشت ارز از محل عبور موقت که تأمین آن نیز با خود تولیدکننده بوده است، موجب شد صنعتگران عطای صادرات را به لقایش ببخشند. حال به تازگی طی جلساتی که با مسئولین دولتی در نهاد ریاست جمهوری داشتیم، مقرر شد که قوانین ناظر بر صادرات با دقت و ثبات بیشتری تنظیم گردد تا شاید بتوانیم به فعال شدن بازار صادرات امیدوار باشیم. خبرنگار: ندا کاظمی ترکی